MacroCycle: სტარტაპი, რომელიც პლასტმასის გადამუშავების რევოლუციას გვპირდება

პლასტმასის გადამუშავების არსებული სისტემა გლობალურ გამოწვევას ვერ უმკლავდება. მსოფლიოში წარმოებული პლასტმასის მხოლოდ 9% მუშავდება ხელახლა, რაც თავისთავად დაბალი მაჩვენებელია, თუმცა ტექსტილის შემთხვევაში ვითარება კიდევ უფრო მძიმეა — აქ გადამუშავების მაჩვენებელი 0.5%-საც ვერ აღწევს. მთავარი სირთულე მასალების მრავალფეროვნებაა: ღილები, ელვა-შესაკრავები და განსაკუთრებით სპანდექსი, პროცესს კოშმარად აქცევს. სწორედ ამ პრობლემის გადასაჭრელად შეიქმნა სტარტაპი MacroCycle, რომელიც TechCrunch Disrupt-ის ფინალისტებს შორისაა და პლასტმასის გადამუშავების რადიკალურად ახალ, გაიაფებულ მეთოდს გვთავაზობს.

„გადამუშავების მთავარი გამოწვევა ისაა, რომ ნარჩენების შემადგენლობას ვერასდროს იწინასწარმეტყველებ“, — განუცხადა TechCrunch-ს კომპანიის თანადამფუძნებელმა და აღმასრულებელმა დირექტორმა, სტუარტ პენია ფელისმა. MacroCycle-მა შეიმუშავა ტექნოლოგია, რომელიც ნარჩენებიდან სასურველ სინთეტიკურ ბოჭკოებს „იჭერს“ და ყველა სხვა დამაბინძურებელს აცილებს. ეს მეთოდი გადამუშავებულ პლასტმასას ისეთივე ხელმისაწვდომს ხდის, როგორიც პირველადი ნედლეულია.

პენია ფელისმა პლასტმასის გადამუშავების სირთულეები საკუთარ თავზე გამოსცადა. ის ExxonMobil-ის ქიმიური გადამუშავების ქარხანაში მუშაობდა, სადაც პლასტმასას მაღალი ტემპერატურით შლიდნენ. პროცესი მუშაობდა, თუმცა უზარმაზარ ენერგიას მოიხმარდა და დიდი რაოდენობით ნახშირორჟანგს გამოყოფდა. „ეს ყველაფერი საკუთარი თვალით ვნახე და მივხვდი, რომ რაღაც უნდა შეცვლილიყო“, — იხსენებს ის. ExxonMobil-დან წამოსვლის შემდეგ, მან სწავლა MIT-ში, MBA პროგრამაზე განაგრძო.

სწორედ MIT-ში შეხვდა ის იან-გეორგ როზენბუმს, რომელმაც პოსტდოქტორანტურის ფარგლებში პლასტმასის გადამუშავების ინოვაციური გზა შეიმუშავა. „როდესაც მისი ტექნოლოგია ვნახე, ვიფიქრე, რომ ეს ზედმეტად კარგი იყო იმისთვის, რომ სიმართლე ყოფილიყო“, — ამბობს პენია ფელისი. მათ ერთად დაიწყეს ტექნოლოგიის ბიზნესად ქცევა 2022 წლის შემოდგომაზე, მომდევნო გაზაფხულზე კი Breakthrough Energy Fellowship-ის სტიპენდია მოიპოვეს. „ერთმანეთს გადავხედეთ და ვთქვით: ‘მგონი, ამას უკვე სრული განაკვეთით ვაკეთებთ’“, — იხსენებს ფელისი. მიმდინარე წელს სტარტაპმა საწყის ეტაპზე 6.5 მილიონი დოლარის ინვესტიცია მოიზიდა.

MacroCycle-ის მეთოდი განსხვავდება ტრადიციული ქიმიური გადამუშავებისგან. პლასტმასა პოლიმერებისგან, ანუ გრძელი ქიმიური ჯაჭვებისგან შედგება. ჩვეულებრივ, გადამუშავებისას ამ ჯაჭვებს შლიან და შემდეგ თავიდან აწყობენ. MacroCycle კი პოლიმერებს არ შლის. ამის ნაცვლად, ის პოლიმერულ ჯაჭვებს აიძულებს, საკუთარ თავზე შემოიხვიონ და შექმნან რგოლისებრი სტრუქტურები, რომლებსაც „მაკროციკლები“ ეწოდება. ამის შემდეგ, სხვადასხვა გამხსნელის საშუალებით, ყველა დამაბინძურებელი ნივთიერება ირეცხება, მაკროციკლები კი ხელუხლებელი რჩება. საბოლოოდ, რგოლები იხსნება და კვლავ გრძელ პოლიმერულ ჯაჭვებს ქმნის.

„როდესაც რგოლები იხსნება, მათ ერთმანეთთან დაკავშირება სურთ. პოლიესტერის შემთხვევაში, რაც უფრო გრძელია პოლიმერი, მით უფრო მაღალია ხარისხი“, — განმარტავს პენია ფელისი. მისი თქმით, ეს პროცესი 80%-ით ნაკლებ ენერგიას მოითხოვს, ვიდრე პირველადი პოლიესტერის წარმოება. შედარებისთვის, სხვა ქიმიური გადამუშავების მეთოდები ენერგიის მხოლოდ 20-30%-იან ეკონომიას იძლევა. „იმის წყალობით, რომ ყველა საფეხურის თავიდან გავლა არ გვიწევს, ჩვენი მიდგომა გაცილებით ენერგოეფექტურია“, — დასძენს ის.

ამჟამად სტარტაპი ახალ, ბევრად დიდ რეაქტორს აწყობს, რომელიც 2000-ჯერ აღემატება იმ რეაქტორს, რომელსაც ორი წლის წინ იყენებდნენ. ეს მათ საშუალებას მისცემს, მომხმარებლებისთვის 100-კილოგრამიანი პარტიები აწარმოონ. კომპანია უკვე იღებს შემოსავალს მოდის ბრენდებისგან, რომლებიც ტექნოლოგიით არიან დაინტერესებულნი.

პენია ფელისი დარწმუნებულია, რომ მათი ტექნოლოგია ინდუსტრიაში წიაღისეული საწვავის ჩანაცვლების ერთადერთი გზაა. „ჩვენ კომფორტულად ვგრძნობთ თავს, როგორც ერთ-ერთი იმ მცირერიცხოვან კომპანიათაგან, რომელსაც შეუძლია განაცხადოს, რომ პირველი სამრეწველო ობიექტის აშენების შემდეგ, ამ მასალას პირველადი ნედლეულის ფასად მივაწვდით ბაზარს“, — ამბობს ის. მისი საბოლოო მიზანია, შექმნას იმდენად ეკონომიკურად მიმზიდველი ტექნოლოგია, რომ ExxonMobil-ის მსგავს გიგანტებს მისი დანერგვის იგნორირება ძალიან ძვირი დაუჯდეთ.