ხელოვნური ინტელექტის ენერგეტიკული კრიზისი: Microsoft-სა და OpenAI-ს ჩიპებზე მეტად ელექტროენერგია სჭირდებათ

რამდენი ენერგიაა საკმარისი ხელოვნური ინტელექტისთვის? ამ კითხვაზე პასუხი არავინ იცის, მათ შორის არც OpenAI-ის აღმასრულებელმა დირექტორმა სემ ალტმანმა და არც Microsoft-ის ხელმძღვანელმა სატია ნადელამ. ტექნოლოგიური სამყარო აქამდე ხელოვნური ინტელექტის განვითარების მთავარ ბარიერად გამოთვლითი სიმძლავრის (compute) დეფიციტს მიიჩნევდა, თუმცა რეალობა სრულიად განსხვავებული აღმოჩნდა.

სატია ნადელას თქმით, დღეს მთავარი პრობლემა არა ჩიპების ნაკლებობა, არამედ ენერგიის დეფიციტი და მონაცემთა ცენტრების მშენებლობის სირთულეა. „ჩვენი უდიდესი გამოწვევა ახლა არა გამოთვლითი სიმძლავრის სიჭარბე, არამედ ენერგია და მონაცემთა ცენტრების საკმარისად სწრაფად აშენების შეუძლებლობაა“, — განაცხადა ნადელამ ერთ-ერთ პოდკასტში. მან დაამატა, რომ Microsoft-ს იმაზე მეტი ჩიპი აქვს შეკვეთილი, ვიდრე არსებული ენერგეტიკული კონტრაქტები იძლევა.

„შესაძლოა, უამრავი ჩიპი გქონდეს საწყობში, რომლებსაც უბრალოდ ვერ რთავ. სინამდვილეში, ეს არის ჩემი პრობლემა დღეს. ეს არ არის ჩიპების მიწოდების საკითხი; ეს არის ფაქტი, რომ არ მაქვს გამზადებული შენობები, რომლებშიც მათ ჩავრთავ“, — აღნიშნა ნადელამ. ეს სიტუაცია აჩვენებს, თუ რა ხდება, როდესაც პროგრამულ უზრუნველყოფასა და სილიკონზე მომუშავე კომპანიებს, რომლებიც სწრაფ მასშტაბირებას არიან მიჩვეულნი, უზარმაზარ და ნელა განვითარებად ენერგეტიკულ ინფრასტრუქტურასთან უწევთ საქმის დაჭერა.

ათწლეულზე მეტი ხნის განმავლობაში აშშ-ში ელექტროენერგიაზე მოთხოვნა სტაბილური იყო. თუმცა, ბოლო ხუთ წელიწადში მონაცემთა ცენტრების ზრდამ მოთხოვნა მკვეთრად გაზარდა და ენერგეტიკული კომპანიების გეგმებს გაუსწრო. ამის გამო, მონაცემთა ცენტრების დეველოპერები პირდაპირ ენერგიის წყაროებთან აფორმებენ ხელშეკრულებებს, რაც ქსელის გვერდის ავლით ელექტროენერგიის მიღებას გულისხმობს.

სემ ალტმანი, რომელიც ასევე მონაწილეობდა პოდკასტში, ფიქრობს, რომ ამან შესაძლოა პრობლემები შექმნას. „თუ მალე მასობრივად ხელმისაწვდომი გახდება ენერგიის ძალიან იაფი ფორმა, ბევრი ადამიანი უკვე გაფორმებული კონტრაქტების გამო სერიოზულად დაზარალდება“, — განაცხადა მან. ალტმანი აქტიურად აბანდებს ინვესტიციებს ბირთვულ ენერგიაში, მათ შორის ატომური დაშლის სტარტაპ Oklo-სა და თერმობირთვული სინთეზის სტარტაპ Helion-ში, ასევე მზის ენერგიის კომპანია Exowatt-ში.

თუმცა, არცერთი ეს ტექნოლოგია დღეს ფართო გამოყენებისთვის მზად არ არის, ხოლო ტრადიციული, წიაღისეულ საწვავზე დაფუძნებული ელექტროსადგურების, მაგალითად, ბუნებრივ აირზე მომუშავე სადგურების აშენებას წლები სჭირდება. დღეს შეკვეთილი ახალი გაზის ტურბინების მიწოდება, სავარაუდოდ, ამ ათწლეულის ბოლომდე ვერ მოხერხდება. ნაწილობრივ ამიტომ, ტექნოლოგიური კომპანიები სწრაფი ტემპით ნერგავენ მზის ენერგიას, რომელიც იაფი, ეკოლოგიურად სუფთა და სწრაფად დასამონტაჟებელია.

საინტერესოა, რომ ფოტოვოლტაიკური მზის ტექნოლოგია მრავალი ასპექტით ნახევარგამტარების პარალელურია. ორივე სილიკონის ფირფიტებზეა დაფუძნებული და მოდულური კომპონენტების სახით იწარმოება, რომელთა გაერთიანებითაც უფრო მძლავრი სისტემის შექმნაა შესაძლებელი. მოდულურობისა და განლაგების სისწრაფის გამო, მზის ელექტროსადგურის მშენებლობის ტემპი მონაცემთა ცენტრის აშენების ტემპს უახლოვდება.

მიუხედავად ამისა, ალტმანი აღიარებს რისკს: თუ ხელოვნური ინტელექტი უფრო ეფექტიანი გახდება ან მასზე მოთხოვნა მოსალოდნელზე ნაკლები იქნება, კომპანიებს შესაძლოა გამოუყენებელი ელექტროსადგურები შერჩეთ. თუმცა, ის მტკიცედ მიიჩნევს, რომ „ჯევონსის პარადოქსი“ იმოქმედებს: რესურსის გამოყენების ეფექტიანობის ზრდა მის მოხმარებას კიდევ უფრო ზრდის.

„ხვალ რომ გამოთვლითი სიმძლავრის ფასი 100-ჯერ დაეცეს, მისი გამოყენება 100-ჯერ მეტად გაიზრდებოდა. ადამიანები უამრავ რამეს გააკეთებდნენ ამ სიმძლავრით, რაც დღევანდელი ფასებით ეკონომიკურად უბრალოდ გაუმართლებელია“, — დაასკვნა ალტმანმა. ეს ნიშნავს, რომ რაც უფრო იაფი და ხელმისაწვდომი გახდება ხელოვნური ინტელექტი, მით მეტი ენერგია დასჭირდება მას.